Egwyddor graidd dylunio hylendid yw atal materion diogelwch bwyd sy’n cael eu hachosi gan halogi bwyd o beiriannau ffatri neu adeiladau ffatri. Gall yr halogiad hwn gael ei achosi gan beiriannau neu adeiladau sydd wedi’u cynllunio yn y fath fodd sy’n eu gwneud yn anodd eu glanhau a’u cynnal.
Fodd bynnag, nid yw dylunio hylendid wedi’i ystyried yn dda yn ymwneud â diogelwch bwyd ac ansawdd cynnyrch yn unig. Mae ganddo hefyd y manteision ychwanegol cynhyrchiant ac effeithlonrwydd gwell, sy’n deillio o ganlyniad i lai o amser segur, llafur, gofynion ynni a chostau sy’n gysylltiedig â glanhau.
Felly, mae dyluniad hylendid da yn gwneud synnwyr o safbwynt diogelwch, ansawdd, effeithlonrwydd ac yn ariannol. Os ydych yn edrych i’w weithredu’n llwyddiannus yn eich busnes, yna dyma ddeg awgrym:
- Mae cyfathrebu da yn bwysig o’r cychwyn
Pan y daw i ddylunio offer hylendid, mae’n hanfodol bwysig bod cyfathrebu yn dda rhwng y bobl sy’n gwneud y peiriannau a’r rhai sy’n mynd i’w ddefnyddio. Mae gweithwyr proffesiynol diogelwch bwyd yn tueddu trafod HACCP a risg tra bod peirianwyr yn tueddu i siarad am iechyd a diogelwch a ISO9000. O ganlyniad, mae’n golygu bod digon o sgôp ar gyfer cam-gyfathrebu.
- Mae Manyleb Gofynion Defnyddiwr manwl yn allweddol
Os ydych yn edrych i brynu offer newydd, yna’r cam pwysig cyntaf mewn dylunio hylendid yw paratoi Manyleb Gofynion Defnyddiwr manwl. Mae’r ddogfen hon yn cynnwys llawer o wybodaeth ond mae’n allweddol i sicrhau bod y gwneuthurwr offer yn gwybod yn union sut rydych yn mynd i ddefnyddio eich peiriannau newydd.
Dyma rai o’r pethau y mae angen i chi eu hystyried:
- Pwrpas y peiriant – Mae’n swnio’n amlwg, ond ar gyfer beth yn union ydych chi’n mynd i’w ddefnyddio?
- Cynnyrch y byddwch yn eu cynhyrchu – Ydych chi’n mynd i gynhyrchu cynnyrch lluosog neu un cynnyrch yn unig? Beth yw eu lefelau halen, siwgr, gweithgaredd dŵr a pH?
- Y prosesau dan sylw – Pa brosesau cynhyrchu eraill fydd yn gysylltiedig cyn ac ar ôl i’r peiriant gael ei ddefnyddio?
- Y defnyddiwr terfynol – A oes ganddyn nhw unrhyw ofynion dietegol neu alergeddau?
- Amodau glanhau ar gyfer y peiriannau – Ydych chi’n mynd i fod yn cynnal glanhau gwlyb neu sych?
- Amgylchedd gweithredu – Gall er enghraifft, tymheredd yr ystafell a llif aer, gael effaith sylweddol ar berfformiad peiriant.
- Paramedrau gweithredu – Yn realistig, faint o unedau ydych chi’n bwriadu eu cynhyrchu bob awr neu ddydd gan ddefnyddio’r peiriannau?
- Cylch bywyd peiriannau – Pa mor hir ydych chi’n rhagweld cael y darn o offer? Gall hyn gael effaith ar y deunyddiau a ddefnyddir wrth ei adeiladu.
- Gofynion cynnal a chadw – A oes angen i chi brynu rhannau sbâr allweddol yn barod rhag ofn toriadau?
- Gofynion cyfreithiol / safonau’r diwydiant – A oes unrhyw ofynion cyfreithiol neu safonau diwydiant sy’n gysylltiedig â’r math hwn o beiriannau?
- Gofynion cwsmeriaid – A oes gan eich cwsmeriaid unrhyw ofynion o amgylch y fanyleb peiriannau, e.e. y radd o ddur gwrthstaen a ddefnyddir?
- Y gorffennol a’r dyfodol – Os ydych chi’n defnyddio darn tebyg o beiriannau ar hyn o bryd, yna beth sy’n dda neu’n ddrwg amdano? Yn y dyfodol, ydych chi’n rhagweld defnyddio’r peiriant hwn ar gyfer rhywbeth arall?
- Creu tîm amlddisgyblaethol
Mae’n bwysig dod â chymaint o randdeiliaid perthnasol ynghyd o fewn y busnes i edrych ar y darn o offer rydych chi’n bwriadu ei brynu a’r hyn maen nhw ei eisiau ohono. Gall hyn gynnwys peirianneg, technegol, gweithredwyr cynhyrchu a fydd yn defnyddio’r peiriannau, a chyllid yn ogystal â rhanddeiliaid allanol fel penseiri wrth adeiladu adeiladau newydd.
- Ystyriwch y peryglon sy’n gysylltiedig â’r peiriant
Mae hyn wir yn ymwneud â HACCP. Mae’n bwysig gwneud yn siŵr eich bod wedi ystyried y peryglon biolegol, ffisegol, cemegol ac alergenig sy’n gysylltiedig â’r peiriannau yn ogystal ag unrhyw ddylanwadau negyddol posibl ar ansawdd y cynnyrch.
- Cynnal Asesiad Risg Dylunio Hylendid
Y cam nesaf y mae angen i chi ei wneud yw asesiad risg dylunio hylan sy’n ystyried y tebygolrwydd y bydd y peryglon a nodwyd yn bresennol yn y peiriannau. Mae angen i chi hefyd feddwl a yw’r peryglon hyn yn debygol o fod yn dal i fod yn y bwyd ar y pwynt bwyta neu a fydd prosesu pellach yn lleihau’r risg. Er enghraifft, mae cig amrwd yn debygol o gael ei goginio cyn iddo gael ei fwyta a bacteria pathogenig wedi’u tynnu fel rhan o’r broses, gan reoli presenoldeb peryglon microbiolegol a allai achosi salwch a gludir gan fwyd.
Mae ystyriaethau cyffredinol eraill yn cynnwys a allai peryglon fod yn bresennol yn yr offer ar ôl eu gosod neu a ellid eu cyflwyno i’r offer wrth eu defnyddio, e.e. olewau peirianneg. Yn ogystal, a allai’r peryglon gael eu crynhoi yn yr offer drwy gronni neu dwf?
- Cymhwyso egwyddorion dylunio hylendid
Ar ôl i chi ystyried beth yw’r peryglon posibl ac wedi cynnal asesiad risg, mae’n bryd cymhwyso egwyddorion dylunio hylendid i atal neu leihau unrhyw beryglon.
Mae Doc.8 Egwyddorion Dylunio Hylendid EHEDG yn edrych arnynt yn fanwl ac mae’n rhad ac am ddim i’w lawrlwytho, ond mae’r ystyriaethau allweddol yn cynnwys:
- Deunyddiau adeiladu – sicrhau nad yw’r deunyddiau a ddefnyddir i wneud yr offer yn mynd i achosi peryglon posibl i’r cynhyrchion bwyd. e.e. nad ydynt yn rhyngweithio ag asiantau glanhau neu’r bwyd i greu peryglon cemegol.
- Glanhadwyedd – defnyddio deunyddiau sy’n hawdd eu glanhau a’u diheintio.
- Arwynebau a geometreg – Gwnewch yn siŵr bod gennych arwynebau llyfn, gan gynnwys weldiadau parhaus llyfn. Lleihau nifer yr ardaloedd ‘dalgylch’ ar gyfer baw a malurion i gasglu ynddynt.
- Hygyrchedd – Mae angen i bob rhan o’r peiriant fod yn hygyrch ar gyfer glanhau a gwasanaethu.
- Gwahanu – Mae’n bwysig cadw pethau fel ireidiau oddi wrth ardaloedd cyswllt cynnyrch. Pan ddaw i ddylunio hylendid adeiladau, mae’n hanfodol cadw ardaloedd cynhyrchu risg uchel ac isel ar wahân.
- Draenio – Os ydych chi’n defnyddio glanhau yn y lle, yna mae’n bwysig gwneud yn siŵr bod cemegau glanhau yn cael eu tynnu’n ddigonol o bob arwyneb / amgylchedd i atal halogiad cynnyrch.
- Cymharwch eich gofynion â manylebau cyflenwr offer / deunyddiau
Ar ôl i chi gasglu’r holl wybodaeth hon, bydd y cyflenwr offer yn gallu cynnig darn o offer a darparu manyleb i chi ei chymharu yn erbyn eich gofynion.
Mewn byd delfrydol, byddant yn gallu lliniaru yn erbyn yr holl risgiau / peryglon rydych chi wedi’u nodi. Os na, bydd angen i chi ddod â’ch tîm yn ôl at ei gilydd i drafod sut y gallwch chi addasu rhaglen ragofynnol eich cynllun HACCP i reoli unrhyw beryglon posibl.
- Gosod yr offer ar y safle
Pan fyddwch wedi prynu eich darn o offer, bydd angen i chi gynllunio a chadarnhau’r gweithdrefnau comisiynu a’r rheolaethau sydd eu hangen i’w osod ar y safle. Unwaith eto, dylai hyn gynnwys cymaint o bobl berthnasol â phosibl, a dylech sicrhau nad yw’r broses osod ei hun yn achosi unrhyw halogiad.
Bydd angen diweddaru dogfennau amrywiol i ystyried eich darn newydd o offer. Er enghraifft, gallai hyn gynnwys swabiau amgylcheddol, cynnal a chadw a rhaglenni hyfforddi staff yn ogystal â’ch cofrestr gwydr a phlastigau caled. Dylid cytuno ar gyfnod prawf ar gyfer profi’r offer hefyd gyda’r gwneuthurwr, cyflenwr offer, cyflenwr traul, tîm comisiynu a phartïon eraill sydd â diddordeb.
- Adolygwch eich peiriannau newydd yn barhaus
Unwaith y bydd eich offer ar waith, mae’n bwysig adolygu’n barhaus sut mae’n perfformio. A yw’n gweithredu fel yr oeddech chi’n disgwyl? A fu unrhyw gwynion cynnyrch sy’n golygu bod angen i chi adolygu gweithrediad y peiriant yn fwy manwl? Ydych chi’n gweld canlyniadau swab microbiolegol uchel o’r peiriant y mae angen eu hymchwilio?
Mae hefyd yn bwysig iawn cynnal adolygiad pryd bynnag y byddwch chi’n newid sut rydych chi’n defnyddio’r peiriant, e.e. wrth ddefnyddio gwahanol ddeunyddiau crai/pecynnu, gwneud cynnyrch newydd, neu gyflwyno prosesau ychwanegol cyn neu ar ôl i’r peiriant gael ei ddefnyddio.
- Adolygu eich offer presennol
Er bod llawer o’r drafodaeth ynglŷn â dylunio hylendid yn ymwneud â dod ag offer newydd neu wedi’i ddefnyddio ar safleoedd cynhyrchu, mae hefyd yn bwysig iawn ystyried yr offer presennol sydd gennych ar y safle ac a yw’n dal i fod yn addas i’r diben.
Dilynwch y deg awgrym hyn a byddwch ar y ffordd i ymgorffori dylunio hylendid yn eich gweithrediadau busnes dyddiol.
Yma yn ZERO2FIVE, gallwn gynnig cymorth dylunio hylendid wedi’i ariannu i wneuthurwyr bwyd a diod cymwys yng Nghymru drwy Raglen HELIX Llywodraeth Cymru. I ddarganfod mwy am y cymorth sydd ar gael, os gwelwch yn dda cysylltwch â ni.
I gael rhagor o wybodaeth am ddylunio hylendid, ewch i’r Gwefan Grŵp Peirianneg a Dylunio Hylendid Ewrop.
